Όπτηση Αθηναϊκών μελανόμορφων και ερυθρόμορφων αγγείων

Άρθρο

Jan van der Crabben
από Trustees of the British Museum, μεταφρασμένο από Eugenia Russell
που δημοσιεύτηκε στο 02 August 2011
X
translations icon
Διαθέσιμο σε άλλες γλώσσες: Αγγλικά, Τουρκικά

Η πλειονότητα της γραπτής κεραμικής της Αθήνας του 6ου και 5ου αιώνα π.Χ. χαρακτηρίζεται από ένα διακριτικό ερυθρό και μελανό χρωμα. Οι χρωματισμοί είναι το αποτέλεσμα επιδέξιας εκμετάλλευσης της υψηλής περιεκτικότητας του Αθηναϊκού πηλού σε σίδηρο με την ευρηματική διαδικασία διαφορικής όπτησης. Οι μαύρες περιοχές ενός αγγείου με μελανόμορφο ή ερυθρόμορφο σχήμα επαλείφονταν με λεπτό διάλυμα του ίδιου πηλού που είχε χρησιμοποιηθεί και για το σώμα του αγγείου. Πριν το αγγείο τοποθετηθεί στον κλίβανο, το χρώμα του θα ήταν πορτοκαλέρυθρο, με τις επαλειμμένες περιοχές να έχουν ελαφρώς βαθύτερο τόνο.

Black-figured amphora (wine-jar) signed by Exekias as potter and attributed to him as painter
Μελανόμορφος αμφορέας (κρασοδοχείο) που φέρει την υπογραφή του Εξεκία ως αγγειοπλάστη και αποδίδεται σε αυτόν ως καλλιτέχνη.
Trustees of the British Museum (Copyright)

Εφόσον ο κλίβανος είχε εφοδιασθεί, ακολουθούσε η όπτηση σε τρία στάδια. Κατά το πρώτο, οξειδωτικό στάδιο, άφθονος αέρας εισερχόταν στον κλίβανο και η θερμοκρασία αυξανόταν σταδιακά στους 800º C. Σε αυτό το σημείο, το αγγείο αποκτούσε έντονο πορτοκαλέρυθρο χρώμα, καθώς το οξυγόνο της ατμόσφαιρας συνδυαζόταν με τον σίδηρο του πηλού και παρήγαγε ερυθρό οξείδιο του σιδήρου.

Όταν ο κεραμέας έκρινε ότι είχε επιτευχθεί η απαιτούμενη θερμοκρασία, έκλεινε τους αεραγωγούς και ίσως εισήγαγε υγρό υλικό με τη μορφή χλωρού ξύλου ή ακόμη και φιάλες ύδατος. Έτσι δημιουργούνταν αναγωγική (φτωχή σε οξυγόνο) ατμόσφαιρα στον κλίβανο και το ερυθρό οξείδιο του σιδήρου μετατρεπόταν σε μαύρο οξείδιο του σιδήρου, ούτως ώστε ολόκληρο το αγγείο να γίνει μαύρο. Η θερμοκρασία στον κλίβανο εξακολουθούσε να αυξάνεται έως περίπου τους 945º C. Η σφοδρότητα της θερμότητας προκαλούσε την "πυροσυσσωμάτωση" των λεπτών σωματιδίων του πηλού των επικαλυμμένων περιοχών του αγγείου, ήτοι τη συνένωση μεταξύ αυτών προκειμένου να σχηματίσουν μια σκληρή, λεία και στιλπνή, σχεδόν υαλώδη, επιφάνεια.

Στο τρίτο και καταληκτικό στάδιο, η θερμοκρασία επιτρεπόταν σταδιακά να μειώνεται και όταν έφτανε στους 900ºC περίπου, οι οπές εξαερισμού ανοίγονταν, το οξυγόνο επέστρεφε στην ατμόσφαιρα του κλιβάνου και το σιδηρούχο οξείδιο των μη επικαλυμμένων περιοχών μετατρεπόταν ξανά σε οξείδιο του σιδήρου, έτσι ώστε καθώς ο κλίβανος ψυχόταν, τα μέρη αυτά να λαμβάνουν και πάλι ένα χρώμα πορτοκαλέρυθρο. Η σφραγισμένη επιφάνεια των πυροσυσσωματωμένων περιοχών ήταν αδιαπέραστη στην παρουσία οξυγόνου και έτσι παρέμενε μελανή.

Βιβλιογραφία

σχετικά με το μεταφραστή

Eugenia Russell
Η ιστορικός και εκδότρια δρ Ευγενία Ράσελ έχει γράψει και επιμεληθεί πολλά ακαδημαϊκά βιβλία και άρθρα. Έχει βαθιά ερευνητικά ενδιαφέροντα στην πρώιμη νεότερη πολιτισμική ιστορία και ιδιαίτερα στη λογοτεχνία, τέχνη και πολιτισμό του Βυζαντίου και της πρώιμης νεοτέρας Ελλάδας.

Αναφέρετε αυτή την εργασία

Στυλ APA

Museum, T. o. t. B. (2011, August 02). Όπτηση Αθηναϊκών μελανόμορφων και ερυθρόμορφων αγγείων [Firing Athenian black and red figure vases]. (E. Russell, Μεταφραστής). World History Encyclopedia. Ανακτήθηκε από https://www.worldhistory.org/trans/el/2-241/

Στυλ Σικάγο

Museum, Trustees of the British. "Όπτηση Αθηναϊκών μελανόμορφων και ερυθρόμορφων αγγείων." Μεταφράστηκε από Eugenia Russell. World History Encyclopedia. Τελευταία τροποποίηση August 02, 2011. https://www.worldhistory.org/trans/el/2-241/.

Στυλ MLA

Museum, Trustees of the British. "Όπτηση Αθηναϊκών μελανόμορφων και ερυθρόμορφων αγγείων." Μεταφράστηκε από Eugenia Russell. World History Encyclopedia. World History Encyclopedia, 02 Aug 2011. Ιστοσελίδα. 26 Apr 2024.