Andromeda

Andromeda, Yunan Mitolojisi'ndeki bir prensestir. Etiyopya kralı Cepheus'un ve onun karısı Cassiopeia'nın kızıdır. Andromeda ile ilgili en ünlü efsane onu bir deniz canavarına kurban edilmekten kurtarmış olan Yunan kahramanı Perseus tarafından kurtarılma hikayesidir. Perseus ile evlenmiş ve birçok çocukları olmuştur.

Andromeda ayrıca Samanyolu'na en yakın galaksi olan en büyük Andromeda Galaksisi'ni içeren en iyi ve en çok bilinen takımyıldızlarından biridir.

Ailesi

Andromeda, Cassiopeia ve Etiyopya kralı Cepheus'un kızıdır. Fakat, bazı kaynaklar Cepheus'un Joppa'nın (Günümüzde İsrail) kralı olduğundan bahsetmektedir. Perseus Andromeda'yı kurtardıktan sonra evlendiler ve Perses (tüm pers krallarının soyundan gelen Pers'in efsanevi kurucusu), Helios, Alcaios, Mestor, Electryon, Sthenelos, Cynurus, Autochthe ve Gorgophone dahil olmak üzere yedi oğulları ve iki kızları oldu.

Andromeda'nın Kurtarılması

Andromeda'nın annesi Kraliçe Cassiopeia ahmakça bir şekilde onun ve kızının bütün Nereid'lerden (deniz perileri) daha güzel olduğunu belirtti. Nereidler, onların koruyucusu ve arkadaşı olan Poseidon'a şikayet ettiler. Bu cesur iddiaya sinirlenen Poseidon, Etiyopya'yı tahrip etmek için sel ve Cetus adında çok saldırgan bir deniz canavarı gönderdi. Ammon kahini, Etiyopya'nın ancak Andromeda deniz canavarına kurban edilirse kurtarılabileceği kehanetinde bulundu. Andromeda bazı mücevherler dışında çırılçıplak soyuldu ve kaderini beklemek üzere denizin içinde bir kayaya zincirlendi.

En çok Gorgon Medusa'yı öldürmesi ve Miken'i kurmasıyla ünlü olan Yunan kahramanı Perseus, Andromeda'yı bir kayaya zincirlenmiş halde gördüğünde Etiyopya kıyılarında (bazı kaynaklar bunun Filistiya olduğunu iddia eder) kanatlı sandaletleriyle uçarken rastladı. Onun güzelliğine vuruldu ve anında ona aşık oldu.

Bana adınızı söylemenizi rica ediyorum, tatlı kız ve ülkenizin adını. Bana neden buraya zincirlendiğinizi söyleyin.' Başta Andromeda sessizdi, bir erkeğin önünde genç kız utancıyla zorlanmıştı; eğer elleri bağlarından serbest olsaydı, onları utangaçlığını gizlemek için yüzüne doğru yukarı kaldırırdı. Gözleri konuşabilirdi, fakat, sel gibi akan gözyaşlarıyla doldular. Perseus ona baskı yapmaya devam etti ve böyle olunca Andromeda, kendi kusurunu saklıyor gibi gözükmemek için ona adını, ülkesinin adını ve annesinin güzelliğiyle nasıl ahmakça övündüğünü söyledi.

(Ovide, Dönüşümler, 4.678-686)

Aniden yüksek bir gürültü oldu ve korkunç bir canavar dalgaların arasından belirdi. Andromeda korku içinde çığlık attı. Anne-babası, Cepheus ve Cassiopeia oraya ulaştı ve feryatlarla, keder içinde kıyı yakınlarında endişeyle beklediler. Kızlarının zincirlenmiş vücuduna sarılırken Perseus onlara kendini tanıttı ve kızının hayatını kurtarmak için yardımını teklif etti, fakat sadece onun eşi olabilmesi şartıyla. Bir süre tartıştıktan sonra Cepheus ve Cassiopeia akıllıca davranarak onun şartlarını kabul ettiler ve kızlarını kurtardığı takdirde krallıklarını ona çeyiz olarak vaat ettiler.

Perseus deniz canavarı Cetus'a havadan yaklaştı. Yaratık kendi gölgesinden ürktü ve Perseus bu dikkat dağılmasını birden bire canavarın üstüne çıkıp onu sırtından bıçaklamak için kullandı. Perseus canavarın ulaşamayacağı bir yere ulaşarak çenesinden kaçmayı başardı ve vücuduna saplamaya devam etti. Efsanenin diğer versiyonları Perseus'un Cetus'u öldürmek için Medusa'nın kafasını kullandığını iddia eder. Perseus nihayet yaratığı yendiğinde Olimpos Dağı'nda ve insanların dövüşü izlemek için toplandıkları deniz kıyısında alkış yankılandı. Cepheus ve Cassiopia çok memnun oldular ve Perseus'u kızlarının kurtarıcısı olarak ilan ettiler.

Perseus & Andromeda

Perseus Zeus, Hermes ve Athena için üç sunak inşa etti ve Andromeda'nın güvenliği için onlara teşekkür etmek adına fedakarlıklar yaptı. Andromeda'nın anne-babası tarafından ona teklif edilen çeyizi geri çevirdi, ödül olarak Andromeda ile evli olmak onun mutlu olmasına yetiyordu. Saray, Perseus ve Andromeda'nın düğün şöleni için zengin bir şekilde dekore edilmişti, tavandan asılı çelenkler ve tütsü dolu meşaleler vardı. Ziyafet sona erdiğinde, Perseus düğün misafirlerini kahramanca eylemlerinin hikayeleriyle eğlendirdi.

Düğün ziyafeti, Perseus'un Andromeda'yı ondan çaldığını iddia eden Cepheus'un kardeşi Phineus'un gelişiyle kesintiye uğradı. Cepheus Perseus'u savundu.

Neden onu kayalıklara bağlandığında alıp getirmedin? Ödül, yaşlı bir adamın kızını kaybetmesinden kurtaran bir kahramana gitti. Vadettiğim ve hak ettiği ne varsa almasına izin ver.

(Ovide, Dönüşümler, 5.26-29)

Cepheus'un sözleri Phineus'u daha da öfkelendirmişti, kardeşine ve Perseus'a bir mızrak fırlattı. Phineus ve adamları Perseus ile yüzleşirken silahlar hızla uçmaya başladı. Athena, Andromeda Perseus'un tarafında dururken Perseus'a koruma ve destek teklif etti. Perseus Medusa'nın başını sağa sola sallayarak nihayet kavgayı sonlandırdı. Phineus kendisinin sebep olduğu tüm ölümleri gördü ve af diledi. Fakat tüm yalvarışları kulak ardı edildi ve Perseus onu taşa çevirdi.

Diğer rivayetlere göre, Cassiopeia, Phineus'u Andromeda'nın deniz canavarından kurtarılması için hiçbir şey yapmamasına rağmen, hem kendisi hem kocası onun tarafını tutarak Perseus ve Andromeda'nın yaklaşan düğünü konusunda uyardı. Perseus hem Cepheus'u hem de Cassiopeia'yı Medusa'nın başıyla taşa çevirdi.

Zaferinden sonra, Perseus, Andromeda'yı memleketi Seriphos'a ve ardından büyükbabası Acrisius'u kazara öldürdükten sonra istemeyerek tahtı kazandığı Argos'a götürdü. Perseus krallıklarını Argos yerine Megapenthes ve hükmedilen Tiryns ile takas etti.

Perseus ve Andromeda yıllarca Miken'de yaşadılar. En ünlüleri Persia'nın efsanevi kurucusu Perses ile birlikte yedi oğulları ve iki kızları oldu.

Efsanenin Alternatif Bir Versiyonu

Mitograf Conon (MÖ 63. yy - MS 14.yy'a kadar) efsanevi antik Yunan tarihi ve kahramanlıkları hakkında 50 hikayeden oluşan derlemesinde Perseus ve Andromeda efsanesinin farklı bir versiyonunu kaleme aldı. Conon'un varsayımına göre, Hem Phineus hem de Phoenix Andromeda için rekabet ediyordu. İyice düşünüp taşındıktan sonra, Cepheus, Andromeda'nın Phoenix ile evlenmesinde karar kıldı. Fakat kardeşinin, yerine başka bir adamı seçtiğini ve plan yaptığını bilmesini istemiyordu. Phoenix'i Afrodit'e teklif vermek için sıklıkla ziyaret ettiği bir adadan Andromeda'yı kaçırması için aldı.

Phoenix Andromeda'yı yakaladı ve Cetus adındaki gemisine sakladı. Andromeda babasının planının farkında değildi ve yardım için çığlıklar attı. Perseus yanından geçiyordu ve Andromeda'nın çığlıklarını duyunca teknesini durdurdu. Andromeda'ya ilk görüşte aşık oldu, gemidekilere acımasızca saldırdı ve Andromeda'yı kurtarmak için Cetus'u yerle bir etti. Medusa'nın başıyla taşa çevirilen insanların gemide korku içinde dondukları söylenir. Andromeda Perseus ile evlendi ve Yunanistan'a doğru yelken açtılar.

Andromeda Takımyıldızı

Andromeda öldükten sonra tanrılar, hala bugüne kadar olduğu gibi kalan Perseus, Cassiopeia ve Cepheus ile birlikte onu yıldızların arasına yerleştirdi. Andromeda takımyıldızında dokuz tane isimlendirilmiş yıldız vardır ve bunlar Andromeda Galaksisi (Messier 31) içinde bulunabilirler. Saman yoluna en yakın en büyük galaksidir ve Kuzey Yarımküre'deki Kasım ayı boyunca en iyi görünebilirliğiyle, çıplak gözle görülebilecek kadar büyüktür.

Takımyıldızını yakından incelerseniz, baş Pegasus takımyıldızını gösterirken uzanmış kolları ve ayakları Perseus takımyıldızı yönünde işaret eden yayılmış bir figür yapabilirsiniz. Takımyıldızındaki en parlak yıldız Andromeda'nın kafasını oluşturan Alpheratz'dır. Mirach sol kalçayı ve Almach ayağı oluşturur.

Andromeda Galaksisi'nin keşfinin ardındaki hikaye bilinmiyor. Fakat, takımyıldızının varlığı gökbilimci ve matematikçi Claudius Ptolemy'nin (100.yy - MS 170.yy'a kadar) çalışması ve İran gökbilimci Abd al-Rahman al-Sufi'nin (903 - MS 986) Andromeda Takımyıldızı'nı bir "küçük bulut" olarak tanımladığı MS 964'te yazılan Book of the Constellations of Fixed Stars eseriyle ilk çağlardan beri bilinmektedir.

Miras

Andromeda'nın hikayesi günümüzde gördüğümüz prensin prensesi kurtardığı ve sonsuza dek mutlu yaşadıkları birçok kahramanlık hikayesine ilham oluştur. Bu ortak temayı macera filmi olan Prenses Gelin'in (1987) yanı sıra Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler (1937) ve Uyuyan Güzel (1959) gibi Disney filmlerinde de görebiliriz. Andromeda'nın hikayesi Titanların savaşı (1981 ve 2010) filmlerinde de öne çıkmıştır.